AMI KASU MAMA HO PAPA NIA SALA NO TAKA MOE

Ohin loron ita-nia tilun manas ba kazu soe bebe nebé sala laek, ka inosente, bebe hakarak moris hodi sente no goja mundu ne’e nia diak hanesan bebe sira seluk, maibe inan ho aman obriga sira fila sedu deit. Tuir dadus katak kazu soe bebe iha fulan setembro nia laran iha kazu rua , mabe kazu ne’e laos deit iha Nasaun Timor,  maibe iha mos nasaun sira seluk. Tuir informasaun barak ona lekar katak kazu soe bebe ne’e nia hun mai husi, laiha responsabilidade ba aktu ne’ebé nia nain rasik halo, hodi taka moe iha sira nia familia nia oin no tau ass sira nia dignidade. Iha balun tan katak mosu mós tanba ransu libre hodi halo sex libre, ikus mai mai  feto sente kous ona, mane komesa hakotu refelasaun domin, ho razaun falsu ruma hodi buka deit razaun manan,  maibe husik hela resoponsabilidae nudar kandidatu ba sai hanesan inan no sai hanesan aman. Ohin loron iha Timor Leste  ema barak preukupa ho kazu ne’e  liu-liu parte igreja, husi parte igrja (amo Angelo) iha nina entrevista iha TVTL sesaun 7 minutus dia 04/10/2018 kalan hatenten katak  kazu soe kosok oan ne’e mosu “tanba ema ida-ida la respeta sira nia isin lolon rasik, bazeiba amu nia koalia ne’e katak ita-nia isin lolon rasik sagradu iha,.. biblia, 1 korintu 6:19, nune ita labele entrega ita nia isin hodi halimar ka koko mundu ne’e nia midar, roma, 6:13,  signifika katak ita respeita ita-nia isin lolon rasik atu nuné  ema seluk mós respeita ita nia isin lolon, karik  labrik sira la hakruk ba liatuduk aman no inan nian iha uma laran, nia halo tuir de’it  nia hakarak bele sai mós nune.

Hare ba kazu soe kosok oa sala laek nia isin mate iha foer fatin, ne’e ita familia ida-ida tenke kontrola ita nia membru familia sira liu-liu inan ho aman, inan ho aman tenke iha mutivasaun makas ba oan sira ne’ebé sei idade adolicencia to joven, basa sira nia kompriendesaun ba mundu sex nia konsekuensia klot, papel inan ho aman sira inportante hodi desemina informasaun ba nia oan sira.

Ba alin feto no mane sira,...  ne’ebé ita bot sira tau didiak imi nia dignidade, ass respeita imi nia isin rasik, atu nune mane  oan sira mós respeita imi nia isin lolon, karik balun perna ona monu ba hahalok hanesan ne’e,  hader ba hatudu onia an sai  responsabilidade  hanesan feto id aka mane ida ne’ebé hadomi o nia ran rasik, ne’ebé  sai husi o nia kabun laran rasik. Entre  feto ida ho mane ida tur mesak tesi  lia kona ba domin sira la sadar, mane sira nia matan obriga  sira nia kakutak, kakutak  obriga sira orgaun genital hodi  obriga tan sira nanal komesa koalia “noi iha hau nia fuan so o deit,  laiha feto seluk iha hau nia fuan” nune feto la fiar-an mane nia misaun passa, to ikus feto maka lori todan no terus eh moe.

Kosok oan sala laek hakara dada is iha mundu ne’e, maibe  nia inan rasik maka liman ran ba nia oan (oho) tan taka moe no dignidade, tanba nia aman laiha responsabilidade moral ba nia oan rasik ne’ebé rejulta husi ninia fini rasik husi relasaun seksual ho kosok oan nia inan.

Bebe  sai sakrifisiu ba inan ho aman nia hahalok at ne’ebé mundu hakribi :iha labarik  nia klamar tanis mama tansa soe hau nia isin mate lemo rai, mama hau lahakarak rasik mai mundu ne’e maibe tanba papa ho mama nia hakarak mak hau mai basá imi soe hau. Hau tanis lian makas sema rona lerek papa ho mama laih renponsabilidade mai hau, loron ruma papa no mama sei mai hatan imi nia sala iha Nai Maromak nia oin.